Brüksel, Perşembe günü Avrupa Birliği’ne katılım için resmi adaylar listesine Bosna-Hersek’i (BH) ekleyerek, küçük Balkan ülkesinin 27 ulustan oluşan bloğa üyelik başvurusunda bulunmasından bu yana altı yıllık bekleyişine son verdi.
Bosna, yönetilme biçimine yönelik sürekli eleştirilere rağmen artık Karadağ, Sırbistan, Arnavutluk, Kuzey Makedonya, Ukrayna, Moldova ve Türkiye’yi içeren bekleme odasının bir parçası.
Onay, Avrupa işlerinden sorumlu bakanların hafta başında bloğun yürütme kolunun Bosna’ya statü verilmesi yönündeki tavsiyesini oybirliğiyle kabul etmeleri sonrasında geldi.
AB’nin üst düzey diplomatı Josep Borrell Perşembe günü bir Twitter gönderisinde, “Bugün, BH’nin geleceğinin AB’de olduğunu doğruluyoruz.”
“Bu, BH halkının bir kararıdır. Siyasi liderler artık kararlı reformlar yoluyla bu hırsı gerçeğe dönüştürebilir.”
Rusya’nın Şubat ayı sonunda Ukrayna’yı geniş çaplı işgali, bloğun genişleme sürecini hızlandırdı.
AB liderleri, bu ay katılmak isteyen altı Batı Balkan ülkesine Birlik içinde bir gelecekleri olduğuna dair daha somut işaretler verdiler.
Arnavutluk’ta düzenlenen bir zirvede AB, “Batı Balkanlar’ın Avrupa Birliği üyelik perspektifine olan tam ve kesin bağlılığını yeniden teyit etti” ve üyelik umutları olan ülkelerle katılım müzakerelerinin hızlandırılması çağrısında bulundu.
Kosova artık kalan son Batı Balkan potansiyel aday ülkesidir.
Liderliği, bloğa katılım başvurusunu Perşembe günü resmen teslim etti. Ancak beş üye ülke — Romanya, Kıbrıs, İspanya, Yunanistan ve Slovakya — komşu Sırbistan’dan bağımsızlığını hâlâ tanımıyor, bu da hem Belgrad hem de Priştine’nin katılım sürecini çözülene kadar oyalamaya devam edecek bir engel.
Yıllardır süren müzakereler nihayet bitti mi?
Batı Balkanlar bloğuna uzun süredir devam eden genişleme vaatlerine rağmen, AB’nin genişlemesi sonunda durdu ve Hırvatistan 2013’te birliğe katılan son ülke oldu.
İstikrar ve Ortaklık Anlaşmasını Hırvatistan’dan önce imzalayan Kuzey Makedonya gibi diğer ülkeler, AB üyelik hayallerinin, üye ülkeler Yunanistan ve Bulgaristan’ın arka arkaya iki vetosunun süreci neredeyse yirmi yıl boyunca geciktirmesi sonrasında suya düştüğünü gördüler.
Jean-Claude Juncker başkanlığındaki bir önceki Komisyon tarafından Kuzey Makedonya ile eşleştirilen Arnavutluk’un da Üsküp’e karşı vetoları nedeniyle Brüksel ile müzakere etmesi engellendi ve bu süreçte ikincil bir zarara dönüştü.
Ancak Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırganlığından bu yana AB yetkilileri, bloğun Batı Balkan ülkeleriyle ilişkilerini artırmanın Avrupa’nın güvenliğini sürdürmek için her zamankinden daha önemli olduğunu vurguladılar.
AB ayrıca Haziran ayında Moldova ve Ukrayna’yı üyelik için aday yapma konusunda anlaştı ve Gürcistan’ın, bloğun yürütme kolu olan Avrupa Komisyonu tarafından belirlenen hedeflere ulaşması durumunda adaylık için uygun olacağını söyledi.
Avrupa Komisyonu, Bosna’ya üyelik için resmi olarak başvurmasından altı yıldan fazla bir süre sonra ve 100.000’den fazla insanın ölümüne neden olan 1992-1995 etnik bir savaştan çıkmasının üzerinden yaklaşık otuz yıl geçtikten sonra, Ekim ayında Bosna’ya aday üye statüsü verilmesini tavsiye etti.
Şimdi ne Bosna için?
Bir ülke aday olduğunda, kulübe kabul edilmesi yıllar alabilir.
Üyeliğe giden yol uzun bir süreçtir, çünkü ülkeler tematik kümelerde gruplandırılmış bölümlerde tanımlanan ayrıntılı bir dizi ekonomik ve siyasi koşulu karşılamalıdır.
AB Genişleme Komiseri Oliver Varhelyi Ekim ayında Bosna’nın yargı, yolsuzlukla mücadele ve anayasa ve seçim değişikliklerini içeren konularda reformlara ihtiyacı olduğunu söyledi. Son yıllarda bu konularda çok az ilerleme kaydedilmiştir.
Avrupa Komisyonu’nun 2019 Görüşünde tanımlanan – başlangıçta Bosna’nın adaylık statüsü için bir ön koşul olarak ifade edilen – bir dizi 14 öncelik de henüz yerine getirilmedi.
Bosna, 2003’ten itibaren AB’ye katılma arzusunu dile getirirken, ülkenin etnik liderleri şimdiye kadar farklılıklarını bir kenara bırakıp gerekli reformları uygulamaya isteksiz olduklarını kanıtladılar.
Sadık bir şekilde Rusya yanlısı Bosnalı Sırp lider Milorad Dodik, Bosna’nın etnik Sırpların çoğunlukta olduğu bölümünü ülkenin geri kalanından ayırmakla giderek daha fazla tehdit ediyor.
Perşembe günü etnik Hırvat sağın dayanak noktası HDZ BiH ve geniş bir merkez sol “Octet” koalisyonuyla birlikte devlet düzeyindeki yeni hükümet üzerinde anlaşmaya varan Dodik, mali destek karşılığında gerekli reformlar konusunda AB ile birlikte çalışmaya istekli olduğunu ifade etti.
“AB bizim patronumuz değil, ortağımızdır. Biz emir almıyoruz.” ve aynalar”.
Dodik, “Önümüzdeki dört yıl içinde tam olarak ne yapmamız gerektiğini belirlemeye ve bunun karşılığında bize fon sağlamaya istekli olurlarsa, bunun üzerinde çalışırız.” dedi.
Eleştirmenler defalarca Dodik’i ve diğer etno-milliyetçi liderleri katılım sürecini kasıtlı olarak sabote etmekle suçladılar.
Bu arada, çoğu genç ve eğitimli olan yüzbinlerce Boşnak, son on yılda, özellikle Batı Avrupa ülkelerine gitmek üzere ülkeyi terk etti.
Bosna, yönetilme biçimine yönelik sürekli eleştirilere rağmen artık Karadağ, Sırbistan, Arnavutluk, Kuzey Makedonya, Ukrayna, Moldova ve Türkiye’yi içeren bekleme odasının bir parçası.
Onay, Avrupa işlerinden sorumlu bakanların hafta başında bloğun yürütme kolunun Bosna’ya statü verilmesi yönündeki tavsiyesini oybirliğiyle kabul etmeleri sonrasında geldi.
AB’nin üst düzey diplomatı Josep Borrell Perşembe günü bir Twitter gönderisinde, “Bugün, BH’nin geleceğinin AB’de olduğunu doğruluyoruz.”
“Bu, BH halkının bir kararıdır. Siyasi liderler artık kararlı reformlar yoluyla bu hırsı gerçeğe dönüştürebilir.”
Rusya’nın Şubat ayı sonunda Ukrayna’yı geniş çaplı işgali, bloğun genişleme sürecini hızlandırdı.
AB liderleri, bu ay katılmak isteyen altı Batı Balkan ülkesine Birlik içinde bir gelecekleri olduğuna dair daha somut işaretler verdiler.
Arnavutluk’ta düzenlenen bir zirvede AB, “Batı Balkanlar’ın Avrupa Birliği üyelik perspektifine olan tam ve kesin bağlılığını yeniden teyit etti” ve üyelik umutları olan ülkelerle katılım müzakerelerinin hızlandırılması çağrısında bulundu.
Kosova artık kalan son Batı Balkan potansiyel aday ülkesidir.
Liderliği, bloğa katılım başvurusunu Perşembe günü resmen teslim etti. Ancak beş üye ülke — Romanya, Kıbrıs, İspanya, Yunanistan ve Slovakya — komşu Sırbistan’dan bağımsızlığını hâlâ tanımıyor, bu da hem Belgrad hem de Priştine’nin katılım sürecini çözülene kadar oyalamaya devam edecek bir engel.
Yıllardır süren müzakereler nihayet bitti mi?
Batı Balkanlar bloğuna uzun süredir devam eden genişleme vaatlerine rağmen, AB’nin genişlemesi sonunda durdu ve Hırvatistan 2013’te birliğe katılan son ülke oldu.
İstikrar ve Ortaklık Anlaşmasını Hırvatistan’dan önce imzalayan Kuzey Makedonya gibi diğer ülkeler, AB üyelik hayallerinin, üye ülkeler Yunanistan ve Bulgaristan’ın arka arkaya iki vetosunun süreci neredeyse yirmi yıl boyunca geciktirmesi sonrasında suya düştüğünü gördüler.
Jean-Claude Juncker başkanlığındaki bir önceki Komisyon tarafından Kuzey Makedonya ile eşleştirilen Arnavutluk’un da Üsküp’e karşı vetoları nedeniyle Brüksel ile müzakere etmesi engellendi ve bu süreçte ikincil bir zarara dönüştü.
Ancak Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırganlığından bu yana AB yetkilileri, bloğun Batı Balkan ülkeleriyle ilişkilerini artırmanın Avrupa’nın güvenliğini sürdürmek için her zamankinden daha önemli olduğunu vurguladılar.
AB ayrıca Haziran ayında Moldova ve Ukrayna’yı üyelik için aday yapma konusunda anlaştı ve Gürcistan’ın, bloğun yürütme kolu olan Avrupa Komisyonu tarafından belirlenen hedeflere ulaşması durumunda adaylık için uygun olacağını söyledi.
Avrupa Komisyonu, Bosna’ya üyelik için resmi olarak başvurmasından altı yıldan fazla bir süre sonra ve 100.000’den fazla insanın ölümüne neden olan 1992-1995 etnik bir savaştan çıkmasının üzerinden yaklaşık otuz yıl geçtikten sonra, Ekim ayında Bosna’ya aday üye statüsü verilmesini tavsiye etti.
Şimdi ne Bosna için?
Bir ülke aday olduğunda, kulübe kabul edilmesi yıllar alabilir.
Üyeliğe giden yol uzun bir süreçtir, çünkü ülkeler tematik kümelerde gruplandırılmış bölümlerde tanımlanan ayrıntılı bir dizi ekonomik ve siyasi koşulu karşılamalıdır.
AB Genişleme Komiseri Oliver Varhelyi Ekim ayında Bosna’nın yargı, yolsuzlukla mücadele ve anayasa ve seçim değişikliklerini içeren konularda reformlara ihtiyacı olduğunu söyledi. Son yıllarda bu konularda çok az ilerleme kaydedilmiştir.
Avrupa Komisyonu’nun 2019 Görüşünde tanımlanan – başlangıçta Bosna’nın adaylık statüsü için bir ön koşul olarak ifade edilen – bir dizi 14 öncelik de henüz yerine getirilmedi.
Bosna, 2003’ten itibaren AB’ye katılma arzusunu dile getirirken, ülkenin etnik liderleri şimdiye kadar farklılıklarını bir kenara bırakıp gerekli reformları uygulamaya isteksiz olduklarını kanıtladılar.
Sadık bir şekilde Rusya yanlısı Bosnalı Sırp lider Milorad Dodik, Bosna’nın etnik Sırpların çoğunlukta olduğu bölümünü ülkenin geri kalanından ayırmakla giderek daha fazla tehdit ediyor.
Perşembe günü etnik Hırvat sağın dayanak noktası HDZ BiH ve geniş bir merkez sol “Octet” koalisyonuyla birlikte devlet düzeyindeki yeni hükümet üzerinde anlaşmaya varan Dodik, mali destek karşılığında gerekli reformlar konusunda AB ile birlikte çalışmaya istekli olduğunu ifade etti.
“AB bizim patronumuz değil, ortağımızdır. Biz emir almıyoruz.” ve aynalar”.
Dodik, “Önümüzdeki dört yıl içinde tam olarak ne yapmamız gerektiğini belirlemeye ve bunun karşılığında bize fon sağlamaya istekli olurlarsa, bunun üzerinde çalışırız.” dedi.
Eleştirmenler defalarca Dodik’i ve diğer etno-milliyetçi liderleri katılım sürecini kasıtlı olarak sabote etmekle suçladılar.
Bu arada, çoğu genç ve eğitimli olan yüzbinlerce Boşnak, son on yılda, özellikle Batı Avrupa ülkelerine gitmek üzere ülkeyi terk etti.