Gümüşhane’nin Kelkit ilçesine bağlı Sadak köyünde Apollinaris Lejyonu ve 15.Lejyon Kalesi olan Satala Antik Kentinde sürdürülen arkeolojik hafriyat çalışmalarında Anadolu’da birinci defa karşılaşılan bulgular elde edildi.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Gümüşhane Valiliği ve Vilayet Özel Yönetimi ile Kelkit Kaymakamlığı ve Kelkit Belediyesi’nin katkılarıyla gerçekleştirilen hafriyat çalışmaları Bartın Üniversitesi Arkeoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç.Dr. Şahin Yıldırım ve takımı tarafınca sürdürülen hafriyat çalışmalarının son günlerinde Anadolu’ya yüzseneler boyunca hükmetmiş olan Roma İmparatorluğu’nun askerleri olan lejyonerlerin yer aldığı bir mezarlık Anadolu’da birinci defa ortaya çıkarıldı.
Çok katmanlı olan ve altta Roma periyodu mezarları üstte de Bizans devri mezarlarının yer aldığı mezarlıkta demirden yapılmış mızraklara ilişkin kesimler ve çeşitli silahlar da bulundu.
Mezarlıktaki iskeletlerin antropolojik araştırmalar ve DNA araştırmalarıyla faydalanma ve vefat niçinlerinin ortaya çıkarılması için çalışma yapılacak.
“Anadolu’da birinci kez Roma Lejyonerlerine ilişkin bir mezarlık karşımıza çıktı”
Satala’da 2022 yılı hafriyat çalışmalarını tamamladıklarını, çalışmaların son kısmında Roma İmparatorluk periyoduna tarihlendirilen bir mezarlık yapısıyla karşılaştıklarını kaydeden Doç.Dr. Şahin Yıldırım, “Geçmiş senelerdaki fotoğraflara baktığımız vakit burada yardımcı birliklere yada atlı şövalyelerinin üstleri halinde olan Ala Kalesi olması olası bir yapı kalıntısı dikkat çekiyordu. Etrafında yaptığımız çalışmalar sırasında bir nekropolle karşılaştık. Anadolu’da birinci kez Roma Lejyonerlerine ilişkin bir mezarlık karşımıza çıktı. Burada biroldukca mezarla karşılaştık. Bu mezarların kıymetli bir kısmı Roma askerlerine ilişkin. Bunlara ilişkin silahlar, mızraklar, ok uçları üzere savaş araç gereçleriyle karşılaştık” dedi.
“Ana kayaya oyulmuş mezarlık hayli katmanlı bir mezarlık”
Alandaki ana mezarda süvari subayı olması mümkün bir şahsın gömülü olduğunu belirlediklerini kaydeden Yıldırım, şahsın yanında at koşum gruplarının ve pişmiş topraktan yapıtların yanında “Diplomata” ismi verilen bronz bir levhayla karşılaştıklarını belirterek, kelamlarını şu biçimde sürdürdü:
“Diplomatalar Roma İmparatorluk devri askerlerinin askerlik nazaranvini tamamladıktan daha sonra kendilerine verilen bir doküman. Bir nevi terhis dokümanı olarak isimlendirebiliriz bunu. Bulduğumuz diplomata kesimi kıymetli ölçüde tahrip olmuş durumdaydı. Yazıtlı kısmını bulamadık fakat art kısmındaki kısmıyla karşılaştık. Mezarların neredeyse hepsi ana kayaya oyulmuş ve iskeletler onların ortasındaydı. Bulduğumuz buluntuların kıymetli bir kısmı 3.yüzyıla tarihlendirilmekte. Bu tarihler de Roma İmparatorluğunun eski görkemini yitirip zayıflamaya başladığı devir. hem de bu mezarlık epey katmanlı bir mezarlık. Yalnızca Roma periyodu değil Bizans devrine ve hatta Sasanilerin bu kenti 2.kez ele geçirdikleri devir olan 607-608 senelerına tarihlendirilen benzeri bulgular da elde ettik. Yalnızca tek bir katmandan oluşmuyor ve mezarlık. Bu diplomatanın burada bulunuyor olması epey kıymetli. Roma İmparatorluk periyodunda bir asker 25 yıl nazaranv yapmak zorunda. Bu müddet tamamlanınca bu dokümanlar kendilerine veriliyor.”
“İlk kez bir lejyon kalesinin hem sur duvarları hem plan tipiyle ilgili kıymetli datalar elde ettik”
Anadolu’da birinci kez bir lejyon kalesinin hem sur duvarları hem plan tipi tıpkı vakitte sur içerisindeki yapılarla alakalı değerli bilgiler elde ettiklerini belirten Yıldırım, “Roma İmparatorluk devrine tarihlendirilen ve 15. Apollinaris Lejyonuna konut sahipliği yapan castrum yapısıyla ilgili şu ana kadar hayli fazla data ele geçmemişti. Castrumlar Roma İmparatorluk periyodundaki lejyonların ana üsleri, ordugahları durumunda olan yapılardır. Geçen yıl yaptığımız çalışmalarda surların bir kısmını ortaya çıkarmıştık fakat bu surlar daha fazlaca orta çağ hüviyetindeydi. Lakin bu yıl yaptığımız çalışmalarda Roma İmparatorluğu İmparator Hadrianus devrinde yapıldığı aktarılan kaleye ilişkin giriş kapısıyla karşılaştık. bu biçimdelikle Anadolu’da birinci sefer bir lejyon kalesinin hem sur duvarları hem plan tipi tıpkı vakitte sur içerisindeki yapılarla alakalı değerli datalar elde etmiş durumdayız” diye konuştu.
Roma İmparatorluğunun Apollinaris Lejyonu da denilen 15.Lejyonunun yaklaşık 600 yıl karar sürdüğü Satala Antik Kentinde 2017 yılından beri devam eden arkeolojik hafriyatlarda toprağın 50 santimetre altından başlayan tarihi bulgularda 5 bin yıl önceye tarihlenen Erken Tunç Çağı ile Urartuların bölgedeki varlığı mimari açıdan kanıtlanmış, erken tunç çağına ilişkin el imali seramikler ve Helenistik periyodun bulgularının yer aldığı hafriyat alanının 6 metre derinliğinde ise geç Roma İmparatorluk periyoduna ilişkin olduğu kestirim edilen askeri zırh, epeyce sayıda ok ucu, tiyatro maskı, kandil, Roma eyalet sikkesi, 15.lejyon damgalı tuğla, mızrak, miğfer kesimlerinden oluşan tarihi eserler bulunmuş, lejyon kalesinin yaklaşık 170 bin metrekarelik bir alanı kapsadığı belirlenmiş, 1500 yıllık bir bazilika ve daha sonrasında da bir hamam kompleksi ortaya çıkarılmıştı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Gümüşhane Valiliği ve Vilayet Özel Yönetimi ile Kelkit Kaymakamlığı ve Kelkit Belediyesi’nin katkılarıyla gerçekleştirilen hafriyat çalışmaları Bartın Üniversitesi Arkeoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç.Dr. Şahin Yıldırım ve takımı tarafınca sürdürülen hafriyat çalışmalarının son günlerinde Anadolu’ya yüzseneler boyunca hükmetmiş olan Roma İmparatorluğu’nun askerleri olan lejyonerlerin yer aldığı bir mezarlık Anadolu’da birinci defa ortaya çıkarıldı.
Çok katmanlı olan ve altta Roma periyodu mezarları üstte de Bizans devri mezarlarının yer aldığı mezarlıkta demirden yapılmış mızraklara ilişkin kesimler ve çeşitli silahlar da bulundu.
Mezarlıktaki iskeletlerin antropolojik araştırmalar ve DNA araştırmalarıyla faydalanma ve vefat niçinlerinin ortaya çıkarılması için çalışma yapılacak.
“Anadolu’da birinci kez Roma Lejyonerlerine ilişkin bir mezarlık karşımıza çıktı”
Satala’da 2022 yılı hafriyat çalışmalarını tamamladıklarını, çalışmaların son kısmında Roma İmparatorluk periyoduna tarihlendirilen bir mezarlık yapısıyla karşılaştıklarını kaydeden Doç.Dr. Şahin Yıldırım, “Geçmiş senelerdaki fotoğraflara baktığımız vakit burada yardımcı birliklere yada atlı şövalyelerinin üstleri halinde olan Ala Kalesi olması olası bir yapı kalıntısı dikkat çekiyordu. Etrafında yaptığımız çalışmalar sırasında bir nekropolle karşılaştık. Anadolu’da birinci kez Roma Lejyonerlerine ilişkin bir mezarlık karşımıza çıktı. Burada biroldukca mezarla karşılaştık. Bu mezarların kıymetli bir kısmı Roma askerlerine ilişkin. Bunlara ilişkin silahlar, mızraklar, ok uçları üzere savaş araç gereçleriyle karşılaştık” dedi.
“Ana kayaya oyulmuş mezarlık hayli katmanlı bir mezarlık”
Alandaki ana mezarda süvari subayı olması mümkün bir şahsın gömülü olduğunu belirlediklerini kaydeden Yıldırım, şahsın yanında at koşum gruplarının ve pişmiş topraktan yapıtların yanında “Diplomata” ismi verilen bronz bir levhayla karşılaştıklarını belirterek, kelamlarını şu biçimde sürdürdü:
“Diplomatalar Roma İmparatorluk devri askerlerinin askerlik nazaranvini tamamladıktan daha sonra kendilerine verilen bir doküman. Bir nevi terhis dokümanı olarak isimlendirebiliriz bunu. Bulduğumuz diplomata kesimi kıymetli ölçüde tahrip olmuş durumdaydı. Yazıtlı kısmını bulamadık fakat art kısmındaki kısmıyla karşılaştık. Mezarların neredeyse hepsi ana kayaya oyulmuş ve iskeletler onların ortasındaydı. Bulduğumuz buluntuların kıymetli bir kısmı 3.yüzyıla tarihlendirilmekte. Bu tarihler de Roma İmparatorluğunun eski görkemini yitirip zayıflamaya başladığı devir. hem de bu mezarlık epey katmanlı bir mezarlık. Yalnızca Roma periyodu değil Bizans devrine ve hatta Sasanilerin bu kenti 2.kez ele geçirdikleri devir olan 607-608 senelerına tarihlendirilen benzeri bulgular da elde ettik. Yalnızca tek bir katmandan oluşmuyor ve mezarlık. Bu diplomatanın burada bulunuyor olması epey kıymetli. Roma İmparatorluk periyodunda bir asker 25 yıl nazaranv yapmak zorunda. Bu müddet tamamlanınca bu dokümanlar kendilerine veriliyor.”
“İlk kez bir lejyon kalesinin hem sur duvarları hem plan tipiyle ilgili kıymetli datalar elde ettik”
Anadolu’da birinci kez bir lejyon kalesinin hem sur duvarları hem plan tipi tıpkı vakitte sur içerisindeki yapılarla alakalı değerli bilgiler elde ettiklerini belirten Yıldırım, “Roma İmparatorluk devrine tarihlendirilen ve 15. Apollinaris Lejyonuna konut sahipliği yapan castrum yapısıyla ilgili şu ana kadar hayli fazla data ele geçmemişti. Castrumlar Roma İmparatorluk periyodundaki lejyonların ana üsleri, ordugahları durumunda olan yapılardır. Geçen yıl yaptığımız çalışmalarda surların bir kısmını ortaya çıkarmıştık fakat bu surlar daha fazlaca orta çağ hüviyetindeydi. Lakin bu yıl yaptığımız çalışmalarda Roma İmparatorluğu İmparator Hadrianus devrinde yapıldığı aktarılan kaleye ilişkin giriş kapısıyla karşılaştık. bu biçimdelikle Anadolu’da birinci sefer bir lejyon kalesinin hem sur duvarları hem plan tipi tıpkı vakitte sur içerisindeki yapılarla alakalı değerli datalar elde etmiş durumdayız” diye konuştu.
Roma İmparatorluğunun Apollinaris Lejyonu da denilen 15.Lejyonunun yaklaşık 600 yıl karar sürdüğü Satala Antik Kentinde 2017 yılından beri devam eden arkeolojik hafriyatlarda toprağın 50 santimetre altından başlayan tarihi bulgularda 5 bin yıl önceye tarihlenen Erken Tunç Çağı ile Urartuların bölgedeki varlığı mimari açıdan kanıtlanmış, erken tunç çağına ilişkin el imali seramikler ve Helenistik periyodun bulgularının yer aldığı hafriyat alanının 6 metre derinliğinde ise geç Roma İmparatorluk periyoduna ilişkin olduğu kestirim edilen askeri zırh, epeyce sayıda ok ucu, tiyatro maskı, kandil, Roma eyalet sikkesi, 15.lejyon damgalı tuğla, mızrak, miğfer kesimlerinden oluşan tarihi eserler bulunmuş, lejyon kalesinin yaklaşık 170 bin metrekarelik bir alanı kapsadığı belirlenmiş, 1500 yıllık bir bazilika ve daha sonrasında da bir hamam kompleksi ortaya çıkarılmıştı.