Dünyanın bir fazlaca ülkesinde NATO harici özel birlikleri olan ABD, ana kıtası haricinde 320 binden fazla asker barındırıyor. Washington DC‘deki Amerikan Üniversitesi‘nde siyasi antropoloji profesörü olan David Vine’a nazaran, ABD’nin Temmuz 2021 itibariyle en az 80 ülkede 750 civarında üssü bulunurken bu sayı günden güne artış gösteriyor. Jeopolitik ve tarihi bağlar açısından Türkiye’yi de yakından ilgilendiren Balkanlar’da yaşanan son gelişmeler üzerine ABD’nin bölgedeki 30 yıllık varlığı da bu bağlamda yeniden gündeme geldi.
2009’da NATO’ya katılan Arnavutluk ve Hırvatistan, 2017 yılında dahil olan Karadağ, son olarak da 27 Mart 2020 tarihinde birliğe katılan Kuzey Makedonya akabinde, ABD’nin Balkan coğrafyasında sürat kazandırdığı askeri konuşlandırmalar ve mutabakatlar sürat kesmiyor.
Halihazırda NATO birlikleri ile de militer dinamizmin faal olduğu yerlerden biri olan Güney Avrupa, NATO haricinde ABD’ye bağlı 20 üsse de mesken sahipliği yapıyor. Bu üslerin 6’sı Romanya’da , 8’i ise Yunanistan’da bulunuyor.Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Kasımayında ABD’ye “Yunanistan, ABD’nin bir üssü haline geldi” diyerek reaksiyon göstermişti. 30 adet ‘Black Hawk’ tipi akın helikopterlerinin merkezi üssü olarak kullanılan ve ABD için Yunanistan’da bulunan en kritik üssü pozisyonunda olan Dedeağaç, Türkiye sonuna yaklaşık 50 kilometre uzaklıkta konuşlandırılmış durumda.
Balkanlar’a kurulan ve ABD’nin denizaşırı bölgelerdeki en büyük üssü olma özelliğine sahip olan Kosova’daki Bondsteel Kampı da ABD’nin bir öteki kritik konuşlanma noktası. “21. yüzyılın silah deposu” olarak da anılan Bondsteel Kampı, bilhassa Yugoslavya dağıldıktan daha sonra hassaslaşan Sırbistan-Kosova-Arnavutluk üçgeninde önemli bir pozisyona sahip.
2001’de Bondsteel Üssü’nü ziyaret eden devrin ABD Lideri George W. Bush, ABD ve NATO’nun Balkanlar’da süreksiz faaliyetlerde bulunduğunu vurgulayarak “Yerel idare tam bir sorumlulukla misyonu üstlendiği vakit, bizler de bir arada geldiğimiz üzere, birlikte buradan gideceğiz” halinde konuşmuştu. Bush’un verdiği demecin akabinde geçen 20 yılın sonunda ise Sırbistan-Kosova-Arnavutluk üçgeninin bu defa Arnavutluk ayağına ABD tarafınca yeni bir üs daha ekleneceği duyuruldu. Bu defa ABD’nin ‘Özel Kuvvetleri’ne bağlı olarak tasarlanacak olan bu epey ‘gizli’ üssün detayları ise çabucak hemen açıklanmadı.
6 Ocak’ta bir görüntü bildiride duyurulan Arnavutluk’a üs sonucu, Başbakan Edi Rama tarafınca “Arnavutluk’un, ABD ve NATO nezdinde bir ortak olarak güvenilirliğini teyit eden olağanüstü bir haber” olarak nitelendirildi. Görüntü bildiride izleyicilerine “Bu çok yüksek bir güvenilirliğin ve hayli yakın bir işbirliğinin ifadesidir” diyen Rama’yı Avrupa Özel Harekat Kumandanı Tümgeneral David H. Tabor’ın açıklaması izledi. Tabor, “Diğer müttefik ve ortak güçlerle yakın uyumla Balkanlar ortasında süratle hareket etme ve eğitim alma yeteneği, Arnavutluk’u bu efor için en uygun yer haline getirdi. Arnavutluk, hem bölgesel tıpkı vakitte global olarak değerli bir NATO Müttefiki ve pahalı bir güvenlik ortağı olmaya devam ediyor” formunda konuştu.
ABD Özel Operasyon Üniteleri içinde yer alan ve merkezi Almanya‘nın Stuttgart yakınlarındaki Patch Kışlası‘nda bulunan ABD Avrupa Özel Harekat Komutanlığı (SOCEUR) internet sitesinde, kurulması planlanan üssün Arnavut müttefikleri ile daha fazla uyum getireceğini, Balkanlar’daki ulaşım merkezlerine değerli erişim ağları oluşturacağını ve daha fazla lojistik esneklik sağlayacağını duyurdu.
ABD’nin sonucunın, Arnavutluk’un stratejik ehemmiyetinin NATO çıkarları için kullanılmasını ve Balkanlar’da artan oynaklığın bir yansıması olduğu konuşulurken Arnavutluk’un birinci defa büyük bir güç üssüne konut sahipliği yapacak olmasının bölgedeki siyasetlere tesirini, Dış siyasetler ve Güvenlik Uzmanı Cahit Armağan Dilek Sputnik’e kıymetlendirdi.
‘Bu iş, eski Doğu Bloku ülkelerini Batı tarafına çekmek için daima bir gayret haline dönüştü’
ABD’nin bilhassa NATO bağlamında ‘dünyaya çeki tertip vermek’ üzerine edindiği kendine nazaran planları olduğunun altını çizen Dilek, “ABD hem müttefiklerini tıpkı vakitte kendisini korona daha sonrası yeni dünya nizamının yeni oyun sahnesinde değerli mevkilerde tutmak istiyor. Halihazırda bir Ukrayna krizi var. Doğal bu yalnızca ABD ile Rusya içinde değil. ABD ısrarla hem kendisinin, hem Avrupa Birliği’nin tıpkı vakitte NATO’nun bu işin ortasında olduğunu, onların da güvenliği ile direkt bağlantılı olduğunu söyleyip onları da işin içine bir biçimde çekmek istiyor. Bu bağlamda Sovyetler Birliği dağıldıktan daha sonra da natürel ki NATO Yugoslavya’da olduğu üzere eski Doğu Bloku ülkelerini bir biçimde kendi bünyesine aldı. Artık bu iş, daha evvel Sovyetler Birliği’nin ortasında bulunan ve bir biçimde bağımsızlığını kazanan cumhuriyetleri de (Ukrayna üzere, Kazakistan üzere, Belarus gibi) Batı tarafına çekmek için daima bir gayret haline dönüştü” dedi.
‘Özel kuvvet üssü olarak açılması manidar’
Dilek, Avrupa’da savaş davullarının fazlaca süratli bir biçimde çaldığının altını çizerek şöyle konuştu:
“Savaşın başlayacağına ait günler, tarihler veriliyor. Bu bağlamda Arnavutluk’ta da ABD’nin konuşlanması kelam konusu. Natürel Amerikalılar bize açıklamadıkları planlarına göre, ileride nasıl bir kriz çıkabileceği ve o krizlere nasıl bir müdahalede bulunabileceklerinin hesabını ve planlamasını yapıyorlar. Buna nazaran de bölgeye kuvvetlerini yerleştiriyorlar. ötürüsıyla da Arnavutluk’ta açılmak istenen Amerikan Özel Kuvvetleri’ne ilişkin üssü de bu bağlamda görmek lazım. Tabi bu özel bir konu. Biz klasik manada Amerikan üslerini biliyoruz. Ama ‘özel kuvvet üssü’ olarak açılması manidar.”
‘Amerikalılar hibrit savaşlarda kullanılacak bu kuvvet için yıllardır planlama yapıyorlar’
Suriye’de ve Irak’ta göldüğü üzere bundan daha sonraki devirde yaşanacak savaşların hibrit yüklü olacağına değinen Dilek, “Yani hem konvansiyonel tıpkı vakitte konvansiyonel olmayan, Ortodoks tipi savaşların yaşanacağını hesap eden Amerikalılar bu savaşlarda kullanılacak en uygun kuvvetin özel kuvvetler olduğunu biliyorlar. yıllardır bu işin planlaması yapıyorlar. Ona bakılırsa özel kuvvetlerini de genişletiyor, eğitiyorlar ve dünyanın birfazlaca ülkesi ile de işbirliği yaparak ilerliyorlar. Yani o ülkeden öğrenilmesi gerekenleri alarak, eğitiminden, tesisatına yaralanmak istiyorlar. Zira her ülke özel kuvvetlerinin eğitimini ve donanımını daha zımnî yürütüyor. Amerikalılar da biroldukça ülke ile özel kuvvetlerin işbirliği yapmasını istiyorlar.” dedi.
‘Arnavutluk’ta kurtulmak istenen üs daha özel operasyonlar için kullanılacak’
Daha evvelce NATO’nun teşkilatında olmayan bir komutanlığı da kurduklarını hatırlatan Dilek, “NATO’nun Özel Kuvvetler Komutanlığı da kuruldu. Bu Amerikalıların zorlaması ve bastırmasıyla kurulan bir komutanlık oldu. Aslında Amerikalıların Avrupa’daki Amerikan Kuvvetleri Komutanlığı’nın bünyesinde Özel Kuvvetler Komutanlığı var aslına bakarsan fakat Arnavutluk’ta kurtulmak istenen üs bunun alt ünitesi olacak ve daha özel operasyonlar için kullanılacak” açıklamasında bulundu.
‘Bu üssün Balkanlar’dan Ukrayna’ya kadar hareket etme kabiliyeti de olması gerektiği gözüyle bakılıyor’
Kurulması planlanan üs için bölgesel bir alan verilmesinin mümkün olduğunu söyleyen Dilek, “Benim açıklamalardan anladığım kadarıyla; Bu alanın sorumluluk bölgesinin, Ukrayna’ya gidecek kadar uzantılı bir biçimde tasarlanan bir Balkan bölgesi çerçevesinde olduğunu söyleyebilirim. Seçilen bölgede hareket edebilecek bir üs olarak bu ortaya çıkıyor. Tam yerini açıklamamışlar ancak orada Sovyetler vaktinden kalan bir hava üssünün kullanılması mümkün gözüküyor. Şu anda eskimiş bir vaziyette duran, Rus uçaklarının hurda olarak durduğu, kullanılmayan o üssün revize edilerek ABD’nin özel kuvvetler üssüne dönüşmesi olası. Zira uçaklarla daha rahat sağa sola gidilebilir. Bu üssün Balkanlar’dan Ukrayna’ya kadar hareket etme kabiliyeti de olması gerekli gözüyle bakılıyor” dedi.
‘Avrupa’nın savunması’ ismi altında yapılan tatbikatın bir bacağı da Arnavutluk’tan gidiyor, orada deniz üssü çalışması var onun da provasını yapıyorlar’
Dilek Yunanistan’daki Dedeağaç limanını hatırlatarak şu sözleri kullandı:
“Türkiye’de hayli sık gündeme gelmedi. Yunanistan’ın Dedeağaç Limanı var, bu limanı Karadeniz coğrafyasında Güney ve Orta Avrupa’ya kuvvet nakli için kullanıyorlar. Her sene tatbikatlar yaparak ‘Avrupa’nın savunması’ ismi altında bunların provası yapılıyordu. Aslında bizim basına fazlaca yansımadı ancak o tatbikatın bir bacağı da Arnavutluk’tan gidiyor. Yani Amerikalıların Arnavutluk’ta bir deniz üssü çalışması var, onun da provasını yapıyorlar. Avrupa’ya Dedeağaç’tan ne kadar kuvvet naklettilerse ona yakın kuvveti de aslında bu tatbikatlar kapsamında Arnavutluk üzerinden Avrupa’nın doğusuna, orta kısmına nakletmenin provasını yaptılar. Aslında şu denmek isteniyor; ‘Ya bakın bu biçimde şeyler yapabiliyorum, istediğim vakit binlerce askeri ve binlerce teçhizatı, silah sistemini buralara nakledebilirim. Bu Dedeağaç’tan gelir, Arnavutluk üzerinden gelir’ biçiminde bir çalışması var. Kurulacak olan özel kuvvetler üssünü de bu türlü bu biçimde görmek lazım.”
2009’da NATO’ya katılan Arnavutluk ve Hırvatistan, 2017 yılında dahil olan Karadağ, son olarak da 27 Mart 2020 tarihinde birliğe katılan Kuzey Makedonya akabinde, ABD’nin Balkan coğrafyasında sürat kazandırdığı askeri konuşlandırmalar ve mutabakatlar sürat kesmiyor.
Halihazırda NATO birlikleri ile de militer dinamizmin faal olduğu yerlerden biri olan Güney Avrupa, NATO haricinde ABD’ye bağlı 20 üsse de mesken sahipliği yapıyor. Bu üslerin 6’sı Romanya’da , 8’i ise Yunanistan’da bulunuyor.Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Kasımayında ABD’ye “Yunanistan, ABD’nin bir üssü haline geldi” diyerek reaksiyon göstermişti. 30 adet ‘Black Hawk’ tipi akın helikopterlerinin merkezi üssü olarak kullanılan ve ABD için Yunanistan’da bulunan en kritik üssü pozisyonunda olan Dedeağaç, Türkiye sonuna yaklaşık 50 kilometre uzaklıkta konuşlandırılmış durumda.
Balkanlar’a kurulan ve ABD’nin denizaşırı bölgelerdeki en büyük üssü olma özelliğine sahip olan Kosova’daki Bondsteel Kampı da ABD’nin bir öteki kritik konuşlanma noktası. “21. yüzyılın silah deposu” olarak da anılan Bondsteel Kampı, bilhassa Yugoslavya dağıldıktan daha sonra hassaslaşan Sırbistan-Kosova-Arnavutluk üçgeninde önemli bir pozisyona sahip.
2001’de Bondsteel Üssü’nü ziyaret eden devrin ABD Lideri George W. Bush, ABD ve NATO’nun Balkanlar’da süreksiz faaliyetlerde bulunduğunu vurgulayarak “Yerel idare tam bir sorumlulukla misyonu üstlendiği vakit, bizler de bir arada geldiğimiz üzere, birlikte buradan gideceğiz” halinde konuşmuştu. Bush’un verdiği demecin akabinde geçen 20 yılın sonunda ise Sırbistan-Kosova-Arnavutluk üçgeninin bu defa Arnavutluk ayağına ABD tarafınca yeni bir üs daha ekleneceği duyuruldu. Bu defa ABD’nin ‘Özel Kuvvetleri’ne bağlı olarak tasarlanacak olan bu epey ‘gizli’ üssün detayları ise çabucak hemen açıklanmadı.
6 Ocak’ta bir görüntü bildiride duyurulan Arnavutluk’a üs sonucu, Başbakan Edi Rama tarafınca “Arnavutluk’un, ABD ve NATO nezdinde bir ortak olarak güvenilirliğini teyit eden olağanüstü bir haber” olarak nitelendirildi. Görüntü bildiride izleyicilerine “Bu çok yüksek bir güvenilirliğin ve hayli yakın bir işbirliğinin ifadesidir” diyen Rama’yı Avrupa Özel Harekat Kumandanı Tümgeneral David H. Tabor’ın açıklaması izledi. Tabor, “Diğer müttefik ve ortak güçlerle yakın uyumla Balkanlar ortasında süratle hareket etme ve eğitim alma yeteneği, Arnavutluk’u bu efor için en uygun yer haline getirdi. Arnavutluk, hem bölgesel tıpkı vakitte global olarak değerli bir NATO Müttefiki ve pahalı bir güvenlik ortağı olmaya devam ediyor” formunda konuştu.
ABD Özel Operasyon Üniteleri içinde yer alan ve merkezi Almanya‘nın Stuttgart yakınlarındaki Patch Kışlası‘nda bulunan ABD Avrupa Özel Harekat Komutanlığı (SOCEUR) internet sitesinde, kurulması planlanan üssün Arnavut müttefikleri ile daha fazla uyum getireceğini, Balkanlar’daki ulaşım merkezlerine değerli erişim ağları oluşturacağını ve daha fazla lojistik esneklik sağlayacağını duyurdu.
#BREAKING:
U.S. SOCEUR has made the decision to locate a forward-based SOF headquarters, on a rotational basis, in Albania!
Click here for the full #news release:
: https://t.co/tZEXzILrLC
: https://t.co/476FR2HyTs#SOFinEurope@FA_Shqiptare @MinMbrojtjes @USEmbassyTirana pic.twitter.com/3G27dQvvW6
— US Spec Ops Europe (@US_SOCEUR) January 6, 2022
ABD’nin sonucunın, Arnavutluk’un stratejik ehemmiyetinin NATO çıkarları için kullanılmasını ve Balkanlar’da artan oynaklığın bir yansıması olduğu konuşulurken Arnavutluk’un birinci defa büyük bir güç üssüne konut sahipliği yapacak olmasının bölgedeki siyasetlere tesirini, Dış siyasetler ve Güvenlik Uzmanı Cahit Armağan Dilek Sputnik’e kıymetlendirdi.
‘Bu iş, eski Doğu Bloku ülkelerini Batı tarafına çekmek için daima bir gayret haline dönüştü’
ABD’nin bilhassa NATO bağlamında ‘dünyaya çeki tertip vermek’ üzerine edindiği kendine nazaran planları olduğunun altını çizen Dilek, “ABD hem müttefiklerini tıpkı vakitte kendisini korona daha sonrası yeni dünya nizamının yeni oyun sahnesinde değerli mevkilerde tutmak istiyor. Halihazırda bir Ukrayna krizi var. Doğal bu yalnızca ABD ile Rusya içinde değil. ABD ısrarla hem kendisinin, hem Avrupa Birliği’nin tıpkı vakitte NATO’nun bu işin ortasında olduğunu, onların da güvenliği ile direkt bağlantılı olduğunu söyleyip onları da işin içine bir biçimde çekmek istiyor. Bu bağlamda Sovyetler Birliği dağıldıktan daha sonra da natürel ki NATO Yugoslavya’da olduğu üzere eski Doğu Bloku ülkelerini bir biçimde kendi bünyesine aldı. Artık bu iş, daha evvel Sovyetler Birliği’nin ortasında bulunan ve bir biçimde bağımsızlığını kazanan cumhuriyetleri de (Ukrayna üzere, Kazakistan üzere, Belarus gibi) Batı tarafına çekmek için daima bir gayret haline dönüştü” dedi.
‘Özel kuvvet üssü olarak açılması manidar’
Dilek, Avrupa’da savaş davullarının fazlaca süratli bir biçimde çaldığının altını çizerek şöyle konuştu:
“Savaşın başlayacağına ait günler, tarihler veriliyor. Bu bağlamda Arnavutluk’ta da ABD’nin konuşlanması kelam konusu. Natürel Amerikalılar bize açıklamadıkları planlarına göre, ileride nasıl bir kriz çıkabileceği ve o krizlere nasıl bir müdahalede bulunabileceklerinin hesabını ve planlamasını yapıyorlar. Buna nazaran de bölgeye kuvvetlerini yerleştiriyorlar. ötürüsıyla da Arnavutluk’ta açılmak istenen Amerikan Özel Kuvvetleri’ne ilişkin üssü de bu bağlamda görmek lazım. Tabi bu özel bir konu. Biz klasik manada Amerikan üslerini biliyoruz. Ama ‘özel kuvvet üssü’ olarak açılması manidar.”
‘Amerikalılar hibrit savaşlarda kullanılacak bu kuvvet için yıllardır planlama yapıyorlar’
Suriye’de ve Irak’ta göldüğü üzere bundan daha sonraki devirde yaşanacak savaşların hibrit yüklü olacağına değinen Dilek, “Yani hem konvansiyonel tıpkı vakitte konvansiyonel olmayan, Ortodoks tipi savaşların yaşanacağını hesap eden Amerikalılar bu savaşlarda kullanılacak en uygun kuvvetin özel kuvvetler olduğunu biliyorlar. yıllardır bu işin planlaması yapıyorlar. Ona bakılırsa özel kuvvetlerini de genişletiyor, eğitiyorlar ve dünyanın birfazlaca ülkesi ile de işbirliği yaparak ilerliyorlar. Yani o ülkeden öğrenilmesi gerekenleri alarak, eğitiminden, tesisatına yaralanmak istiyorlar. Zira her ülke özel kuvvetlerinin eğitimini ve donanımını daha zımnî yürütüyor. Amerikalılar da biroldukça ülke ile özel kuvvetlerin işbirliği yapmasını istiyorlar.” dedi.
‘Arnavutluk’ta kurtulmak istenen üs daha özel operasyonlar için kullanılacak’
Daha evvelce NATO’nun teşkilatında olmayan bir komutanlığı da kurduklarını hatırlatan Dilek, “NATO’nun Özel Kuvvetler Komutanlığı da kuruldu. Bu Amerikalıların zorlaması ve bastırmasıyla kurulan bir komutanlık oldu. Aslında Amerikalıların Avrupa’daki Amerikan Kuvvetleri Komutanlığı’nın bünyesinde Özel Kuvvetler Komutanlığı var aslına bakarsan fakat Arnavutluk’ta kurtulmak istenen üs bunun alt ünitesi olacak ve daha özel operasyonlar için kullanılacak” açıklamasında bulundu.
‘Bu üssün Balkanlar’dan Ukrayna’ya kadar hareket etme kabiliyeti de olması gerektiği gözüyle bakılıyor’
Kurulması planlanan üs için bölgesel bir alan verilmesinin mümkün olduğunu söyleyen Dilek, “Benim açıklamalardan anladığım kadarıyla; Bu alanın sorumluluk bölgesinin, Ukrayna’ya gidecek kadar uzantılı bir biçimde tasarlanan bir Balkan bölgesi çerçevesinde olduğunu söyleyebilirim. Seçilen bölgede hareket edebilecek bir üs olarak bu ortaya çıkıyor. Tam yerini açıklamamışlar ancak orada Sovyetler vaktinden kalan bir hava üssünün kullanılması mümkün gözüküyor. Şu anda eskimiş bir vaziyette duran, Rus uçaklarının hurda olarak durduğu, kullanılmayan o üssün revize edilerek ABD’nin özel kuvvetler üssüne dönüşmesi olası. Zira uçaklarla daha rahat sağa sola gidilebilir. Bu üssün Balkanlar’dan Ukrayna’ya kadar hareket etme kabiliyeti de olması gerekli gözüyle bakılıyor” dedi.
‘Avrupa’nın savunması’ ismi altında yapılan tatbikatın bir bacağı da Arnavutluk’tan gidiyor, orada deniz üssü çalışması var onun da provasını yapıyorlar’
Dilek Yunanistan’daki Dedeağaç limanını hatırlatarak şu sözleri kullandı:
“Türkiye’de hayli sık gündeme gelmedi. Yunanistan’ın Dedeağaç Limanı var, bu limanı Karadeniz coğrafyasında Güney ve Orta Avrupa’ya kuvvet nakli için kullanıyorlar. Her sene tatbikatlar yaparak ‘Avrupa’nın savunması’ ismi altında bunların provası yapılıyordu. Aslında bizim basına fazlaca yansımadı ancak o tatbikatın bir bacağı da Arnavutluk’tan gidiyor. Yani Amerikalıların Arnavutluk’ta bir deniz üssü çalışması var, onun da provasını yapıyorlar. Avrupa’ya Dedeağaç’tan ne kadar kuvvet naklettilerse ona yakın kuvveti de aslında bu tatbikatlar kapsamında Arnavutluk üzerinden Avrupa’nın doğusuna, orta kısmına nakletmenin provasını yaptılar. Aslında şu denmek isteniyor; ‘Ya bakın bu biçimde şeyler yapabiliyorum, istediğim vakit binlerce askeri ve binlerce teçhizatı, silah sistemini buralara nakledebilirim. Bu Dedeağaç’tan gelir, Arnavutluk üzerinden gelir’ biçiminde bir çalışması var. Kurulacak olan özel kuvvetler üssünü de bu türlü bu biçimde görmek lazım.”